YKS’ye giden yolda ‘kaygı’ tuzağına düşmeyin!
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, sınav kaygısının nedenleri, tesirleri ve başa çıkma formülleri ile bilhassa ebeveynlerin bu süreçteki destekleyici rolünün kıymetinden bahsetti.
Kontrolsüz dert, öğrencinin potansiyelini engeller!
Sınavların, öğrencilerin sırf akademik yeterliliğini değil, tıpkı vakitte gerilimle başa çıkma marifetlerini de ölçen kıymetli dönemeçler olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu süreçte hissedilen tasa, makul bir düzeye kadar motive edici olabilirken; denetimsiz hale geldiğinde öğrencinin potansiyelini ortaya koymasını engelleyebilir.” dedi.
YKS üzere geleceği belirleyen imtihanların öğrencilerde yüksek gerilim yarattığını ve imtihan tasasının ağır yaşanmasına neden olduğunu aktaran Çevirir, “Bu telaş sadece bireyin içsel yaşantısıyla sonlu değildir. Aile tavırları üzere çevresel faktörler de bu süreçte belirleyici rol oynar.” biçiminde konuştu.
Sınav tasası bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir!
Öğrencinin imtihan öncesinde ya da imtihan anında başarısızlık korkusu nedeniyle yaşadığı ağır gerilim halinin imtihan derdi olarak isimlendirildiğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu telaş, zihinsel, duygusal ve fizikî seviyede tesirler yaratabilir.” dedi.
Sınav derdinin heyecanla karıştırılmaması gerektiğini vurgulayan Çevirir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çünkü heyecan motive edici ve süreksiz bir uyaranken, imtihan korkusu bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir. Bilişsel olarak dikkat dağınıklığı, unutkanlık, ‘başaramayacağım’ üzere olumsuz iç seslerle birlikte imtihanla ilgili felaket senaryoları geliştirme görülebilir. Duygusal açıdan huzursuzluk, karamsarlık, ağlama isteği ve öfke patlamaları; fizikî olarak ise kalp çarpıntısı, mide bulantısı, terleme, kas gerginliği üzere yansılarla kendini gösterebilir.”
Ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmak!
Sınav telaşını artıran en kıymetli dışsal etkenlerden birinin de baskıcı ve çok eleştirel ebeveyn tavırları olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Özellikle çocuğun muvaffakiyetini merkeze koyan, sonuç odaklı ve kıyaslayıcı ebeveyn davranışları öğrencide yetersizlik hissini pekiştirir.” dedi.
‘Kardeşin kazandı, sen neden yapamayasın?’, ‘Bu imtihandan yüksek almazsan geleceğin mahvolur’ üzere sözlerin öğrencinin iç sesine dönüşerek derdin temel kaynaklarından biri haline gelebileceğini lisana getiren Çevirir, “Araştırmalar, bu çeşit eleştirel tavırların öğrencinin kendilik bedelini sadece muvaffakiyete indirgediğini ve özgüvenini zedelediğini gösteriyor. Bu noktada ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmaktır. Öğrencinin sırf akademik muvaffakiyetini değil, gayretini da takdir etmek, sürece odaklanmak ve şartsız bir kabul sunmak epeyce pahalıdır. ‘Ne kadar çalıştığını biliyorum, seninle gurur duyuyorum’ üzere sözler öğrencinin kendini kıymetli hissetmesini sağlar. Gerçekçi beklentilerle yaklaşmak, empati göstermek ve imtihanın hayatın sonu olmadığını hatırlatmak ebeveyn dayanağını manalı hale getirir.” açıklamasını yaptı.
Olumlu cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün…
Sınav tasasıyla baş etmek için öğrencilerin uygulayabileceği çeşitli stratejiler bulunduğunu da aktaran Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bunların başında nefes antrenmanları, gevşeme teknikleri ve vücut farkındalığı çalışmaları gelir. Bilhassa 4-7-8 nefes tekniği üzere teknikler, korku anında hudut sistemini düzenleyerek bireyin fizikî reaksiyonlarını denetim altına almasına yardımcı olur.” dedi.
Olumsuz fikirleri fark edip yine yapılandırmanın zihinsel dayanıklılığı artıracağını kaydeden Çevirir, şunları söyledi:
“‘Başarısız olacağım’ yerine ‘elimden geleni yapıyorum’ üzere cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün. Ayrıyeten, imtihan provası yapmak, bilinmezliği azaltarak tasanın yoğunluğunu düşürür. İmtihan anında ise odaklanmayı korumak epey değerli. Öğrencinin sadece çözmekte olduğu soruya yönelmesi, geçmiş ya da geleceğe dair korkulu fikirlerden uzaklaşmasına yardımcı olur. Fizikî farkındalık, öğrenciyi ana döndürür. Örneğin kalemini tuttuğunu, sandalyesine oturduğunu hissetmek dikkati toparlayabilir. Daha evvel hazırlanan olumlu iç ses cümlelerinin imtihan esnasında hatırlanması da inanç hissini besler.”
Sınav sonucu, bir bireyin bedelini belirlemez…
Sınav sabahı ise imtihanın kendisi kadar kritik bir etap olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Öğrencilerin bu sabah yeni ve alışılmadık besinlerden, çok kafeinden ve toplumsal medya üzere ikazcılardan uzak durmaları önerilir. Zihinsel olarak rahat hissetmeleri için imtihan yerine vaktinde ulaşmak, gevşeme antrenmanları yapmak ve hafif bir kahvaltı tercih etmek değerli. İmtihana çok aç ya da çok tok girilmesi dikkat sıkıntılarına neden olabilir.” ikazında bulundu.
Sınav korkusunun kişisel olduğu kadar ilişkisel boyutlar da taşıyan bir süreç olduğunu hatırlatan Çevirir, “Bu nedenle sırf öğrencinin değil, ailesinin ve etrafının de sürece dahil olması gerekir. Ebeveynlerin destekleyici, anlayışlı ve empatik tavrı; öğrencinin imtihan performansını olduğu kadar, uzun vadeli ruhsal sıhhatini da olumlu tesirler. Unutulmamalıdır ki bir imtihan sonucu, bir bireyin kıymetini belirlemez. Öğrencinin yanında durmak, eforunu takdir etmek ve duygusal itimat sunmak, onun hem bugünkü muvaffakiyetini hem de gelecekteki dayanıklılığını inşa edecektir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
