Kontrol altındaki yönetilen stres, motivasyonu artırmada etkili oluyor

15 Haziran’da yapılacak Liselere Geçiş Sistemi (LGS) sınavı ve 21-22 Haziran 2025 tarihlerinde düzenlenecek Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) için geri sayım sürüyor. İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, bu devirde ortaya çıkan dert ve gerilimle başa çıkmada alınabilecek tedbirlere dikkat çekti. Denetim altında tutulan ve yönetilen gerilimin motivasyonu artırmada tesirli olduğunu belirten Kahyaoğlu Çakmakcı, imtihana sayılı günler kala güçlü taraflara odaklanılmasını, beslenme nizamı ve uykuya dikkat edilmesi gerektiğini söyledi.

İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, önümüzdeki günlerde gerçekleşecek iki kıymetli imtihan öncesi gerilimle başa çıkma tekniklerine ait bilgi verdi.

Kontrollü gerilim motivasyonu artırıyor

Sınava hazırlık sürecinde ortaya çıkan korku ve gerilimin yönetilmesinin kıymetli olduğunu belirten Kahyaoğlu Çakmakcı, “Sınavlara hazırlık, uzun ve yorucu bir süreç. Bu süreç aslında son dakikada çalışılarak değiştirilemeyeceği üzere, adayın son periyot yaşayabileceği yüksek gerilim ve dert ise imtihan sonucunu etkileyebilecek seviyede risk taşır. İmtihan tasası, ağır bedensel semptomlarla yaşanmadığında şahısta sorumluluk şuurunu arttırarak motivasyonel takviye sağlar. Denetim altında tutulan ve yönetilebilen gerilimin motivasyonu artırdığını söyleyebiliriz” dedi.

Güçlü istikametlere odaklanılmalı

Sınav öncesi ve imtihan esnasında terleme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı, baş dönmesi, nefes darlığı üzere belirtilerin imtihan performansını olumsuz etkileyebileceğini kaydeden Kahyaoğlu Çakmakcı, “Bedensel semptomlar ergenlerin tabir edemediği hislerin bir çıktısıdır ve eşlik eden hisler çoklukla öfke, dehşet, çaresizlik, sıkışmışlık hissi, başarısızlık ve hayal kırıklığıdır. Gençler en makûs senaryoları düşünmeye başlarlar ve bunlar çoklukla ‘Sınavdan yeterli bir sonuç alamazsam felaket olur’ üzere olumsuz ve karamsar niyetlerdir. Burada olumsuz fikirlerden uzaklaşmak, güçlü taraflara odaklanmak ve sonuca değil sürece odaklanmak gerilimi denetim altına almada tesirli olacaktır” dedi.

Yetersiz hazırlık da mükemmeliyetçilik de imtihan korkusuna yol açıyor

Sınav derdinin yaşanmasında iki farklı sebep olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, “İlki, imtihana yeteri kadar hazırlık yapamayan ve artık hazırlık için de fazla vakti kalmayan, bu yüzden yetersizlik hisleri ön planda olan gençlerin yaşadığı dertlerdir. O nedenle uzmanlar olarak her vakit planlı ve nizamlı çalışmanın ehemmiyetini vurgularız. İkinci küme ise daha mükemmeliyetçi ve yüksek amaçları olan gençlerin belirledikleri maksatlarına ulaşamama telaşıdır. O yüzden gerçekçi beklenti içinde olunması değerlidir. Bu tip değerli imtihanlarda en yüksek performansı sergileyip en düzgün puanı almak için çalışılsa da bir alttaki sıralama ve puanların da alınabileceği göz önünde bulundurularak bunun da bir öbür seçenek olabileceği unutulmamalıdır. Tasanın kaynağına inmek değerlidir. Tasa bozukluklarında genetik faktörler, aile yapısı ve toplumsal şartlar, kişilik yapısı üzere ögeler da tesirli olabilmektedir” dedi.

Sınav korkusu ve imtihan gerilimiyle başa çıkmak için…

Sınav derdi ve imtihan gerilimiyle başa çıkmada alınabilecek tedbirlere değinen Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, tavsiyelerini şöyle sıraladı:

-Sınava girmeden evvel kesinlikle imtihanın provası yapılmalıdır. İmtihana hazırlık sürecinde yapılan deneme imtihanları, gerçek bir imtihan üzere değerlendirilmelidir. Bu, imtihan korkusunu azaltmada tesirli olacaktır. İmtihan esnasında geliştirecekleri taktikleri bu deneme imtihanlarında belirlemeleri, hangi soruya ne kadar mühlet ayrılması, önceliğin hangi testlere verilmesi üzere ayrıntıların evvelden planlanması değerlidir.

-Egzersiz, beslenme ve uyku tertibi imtihan muvaffakiyetini etkileyen en kıymetli faktörlerdendir. İmtihandan evvel ve hayat boyunca, gerilimi ve korkuları yönetebilmek için en tesirli yol yürüyüş yapmak ya da idman yapmaktır. İmtihandan 3-4 gün evvel uyku sisteminin sağlanması için erken yatılması ve sabah erken kalkılması, en az 7-8 saatlik uyku ritminin sağlanması değerlidir.  

-Sınav tarihi yaklaştıkça tasada artış olabilir. Burada toplumsal takviye sistemlerine başvurmalarını önerebiliriz. His ve niyetlerini paylaştıklarında rahatladıkları bir aile üyesiyle konuşulması tasa ile başa çıkmada tesirli olabilir.

– Gençler kendilerine düzgün geleceğini ve başlarının karışmayacağını düşünüyorlarsa bir- iki gün evvel de korkularını yatıştırmak için notlarına bakabilirler. İmtihandan evvel ağır olmayan dinlendirici aktiviteler, gerilim ve tasayı azaltmada tesirli olacaktır.

-Sınav esnasında ya da öncesinde ağır tasa ve panik hissi ortaya çıkarsa ‘Ben bunun üstesinden gelebilirim’ üzere olumlu cümleleri tekrar etmeleri rahatlamalarına yardımcı olacaktır.

-Sınava girerken ya da imtihan esnasında kalp atışlarının yükseldiğini hissederlerse gözlerini kapatıp derin bir nefes alıp vermelerini, kendilerini 5-10 saniyeliğine huzurlu bir anda hayal etmelerini öneririm. Sakinleşince gözlerini açabilirler.

Gündelik hayatta spor ve hobilere vakit ayrılmalı

Sınav derdini aşmada ailelere de tavsiyelerde bulunan Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, gerilim ve korkuyla başa çıkmada hobilere ve sportif aktivitelere yer verilmesinin kıymetine dikkat çekti: 

“Hem bu yıl çocuğu imtihana hazırlanan ailelere hem de önümüzdeki yıl imtihana girecek çocukları olan ailelere de öneriyi birlikte sunmakta yarar var. Zira bu son dakika tekliflerinden çok uzun bir sürece yayılması gereken bir devirdir. Öncelikle çocukların/gençlerin ders planlarını yaparken yalnızca ders ve imtihan odaklı gitmek, uzun vadede obezite, gerilime bağlı depresyon, anksiyete üzere rahatsızlıklara ve sivilce üzere cilt hastalıkları, mide ve bağırsak şikayetleri üzere fizikî sorunlara yol açabilmektedir. Bu yüzden kazanılan alışkanlıkların sonradan değiştirilmesinin sıkıntı olduğunu da düşünerek gençlerin hobilerinden, spor aktivitelerinden kopmaması kıymetlidir. Bu tip aktiviteler, büyük oranda onları gerilimden ve telaştan uzak tutacaktır. Hayatta tek bir noktaya odaklı ömrü anlamlandırma perspektifi epeyce sorunludur. Bağlandığınız ve anlamlandırdığınız şeye ulaşmayı zorlaştırırken olmaması halinde de büyük ruhsal yıkımla karşı karşıya bırakır.”

Sınava günler kala bu tavsiyelere dikkat!

Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, öteki tavsiyelerini şöyle sıraladı:

-Aile içinde bilhassa imtihana son 2-3 gün olumlu atmosferin hakim olması kıymetli. Çatışmadan ve tenkitten uzak olunmalı, mümkün olduğu kadar takdir edici bir yol izlenmelidir. Buna örnek olarak ‘Odan tekrar mi dağınık?’ üzere olumsuz bir cümle yerine ‘Birlikte odanı düzenleyelim mi, yardıma muhtaçlığın var mı?’ üzere yapan cümleler kurulmalı ve tekliflerde bulunulmalıdır, istekli değilse zorlanmamalıdır.

-Sınava yakın tarihlerde sakin ve serinkanlı davranışlar gösterilmeli ve olağandan çok farklı davranılmamalıdır.

-Sınav gününden evvel dijital aygıtların uzun müddet kullanılmamasına itina gösterilmelidir.

-Yıl boyunca gösterdiği efor ve verdiği emekler vurgulanarak elinden geldiğini yaptığının söylenmesi çocuğun/gencin özgüven hissini arttırır. 

 

 

 

 

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı