İsmail Gelenbevî’nin eski sorunları ve çözümleri irdeleyen eşsiz eseri: “Risaleler”
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), “Risaleler” isimli kitabı okurlarıyla buluşturuyor. 18. yüzyıl Osmanlı ulemasının önde gelen isimlerinden İsmail Gelenbevî’nin kaleme aldığı “Risaleler” adlı yapıtta, Gelenbevî’nin modal kipler, zihnî varlık, nefsü’l-emr, var olmayan şeylerin gerçekliği ve bilgisi, mahiyetlerin kendinde sabitlikleri ve vahdet-i vücûd üzere niyet tarihinin temel sorunları üzerine kaleme aldığı birtakım kısa risaleler sunuluyor.
VBKY’nin klasikler kitaplığı, “Risaleler” kitabıyla genişlemeye devam ediyor. 18. yüzyıl Osmanlı ulemasının önde gelen isimlerinden İsmail Gelenbevî, yapıtların şerh ve haşiye stilinde yazıldığı ve klasik periyodun sorunlarına ait ayrıntıların incelendiği bir devirde lisan, matematik, geometri, astronomi, mantık ve metafizik üzere disiplinlerle ilgilenmiştir. Bu disiplinlere ait yeni metinler kaleme almak yerine eski sıkıntıları ve tahlilleri irdeleyen haşiye, risale ve kısa notlar biçiminde eserler üretmiştir. Bilal Taşkın’ın editörlüğünü yaptığı bu derlemede Gelenbevî’nin modal kipler, zihnî varlık, nefsü’l-emr, var olmayan şeylerin gerçekliği ve bilgisi, mahiyetlerin kendinde sabitlikleri ve vahdet-i vücûd üzere fikir tarihinin temel sorunlarına odaklanan birtakım kısa risalelerinin çevirisi sunulmaktadır.
Kitaptan:
“Denilmiştir ki; haricî gereklilik, zihnî gereklilikten mutlak olarak daha dar kapsamlıdır. Fakat muhtemelen bu kelam, mutlak zihnî gerekliliğin, ‘hakkında aklın kesin kanaat getirdiği şey’ halinde açıklanması durumunda geçerli olur ki, [burada aklın kesin kanaat oluşturması, doğrudan] iki tarafın [yani gerektiren ve gereklinin] tasavvur edilmesiyle gerçekleşebileceği üzere, öteki bir aracı ile de gerçekleşebilir. Şu var ki, bu konu tartışmaya açıktır. Çünkü “[kenarları eşit olan] üçgenin açılarının eşit olmasının [nef sü’l-emrdeki] gerekliliği” [örneğinde], [150b] zihnî gerekliliğin bulunmadığı noktasında kuşku yoktur. Denilse ki: Burada kastedilen, bir şeyin -bir aracının mülahaza edilmesi şartıyla- zihinde [başka bir şeyden] ayrılmasının imkânsız olmasıdır. Bu durumda kelam konusu önerme, bir vakit ya da nitelik kaidesi ile zarurî olan önerme üzere olur. Deriz ki: Çift olmaklığın, dört için gerekliliği hakkında ne dersin? Şayet, çiftliğin dörtten ayrılmasının, her iki tarafın tasavvur edilmesi koşuluyla imkânsız olduğunu söylersen, derim ki: Bu [şarta göre], bir arada tasavvur edilen her iki şey ortasında bir gerekliliğin bulunması gerekir ki, bunun geçersiz olduğu apaçıktır. Bu meseleden kaçınmanın tek yolu, bu mutlak kavramı, zihnî gereklilik diye isimlendirmektir. Çünkü zihnî gereklilik onun birtakım fertlerinde bulunmaktadır.”
Yazar Hakkında;
1730’da Manisa’nın Kırkağaç ilçesine bağlı Gelenbe’de doğdu. Asıl ismi İsmail’dir, ama Gelenbevî namı ile anılır. Müderrislik unvanını aldıktan sonra birtakım resmî vazifelerde bulunmuştur. Son devir Osmanlı mütefekkirleri ortasındaki değerli isimlerden olan Gelenbevî farklı disiplinlere ait çok sayıda risale kaleme almıştır.
KÜNYE
Yayınevi: VBKY
Kategori: Klasik
Kitabın ismi: Risaleler: İdeoloji, Kelam, Tasavvuf
Yazar: İsmail Gelenbevî
Editör: Bilal Taşkın
Kitap Editörü: Mehmet Necmeddin Beşikci
Son Okuma: M. Halit Çelikyön
Kapak Görseli ve Sayfa Uygulama: Faruk Özcan
Sayfa sayısı: 144
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
