Karne hayat başarısını göstermiyor, sadece son nokta…

Yaz tatiline sayılı günler kaldı. Ağır bir ders yılını geride bırakmaya hazırlanan milyonlarca öğrenci, karne almaya hazırlanıyor. Karnenin çocuğun takviyeye gereksinim duyduğu alanları gösterdiğini belirten İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hacer Nermin Çelen, “Karne, hayat muvaffakiyetini göstermiyor. Yalnızca çocuğun dayanağa muhtaçlığı olduğunu gösteriyor. Karne son nokta. Karneden evvel çocukla ilgilenmek ve ona fırsat vermek gerekir. Çocuğun hangi bahiste daha geride olduğunu keşfetmek için karne almak aslında çok geç” dedi.  Çocuğun dıştan değil, içten motive olması gerektiğini de vurgulayan Çelen, “Çocuğun uygun bir not aldığı vakit ya da karnesi yeterli geldiği vakit ‘Ben öğrendim, ben yapabildim’ diyebilmesi kıymetli. Dıştan güdülenmeyle her şey olmuyor” dedi.

İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hacer Nermin Çelen, karnenin gerçek formda değerlendirilmesinin değerine işaret etti.

Her çocuğun güçlü olduğu tarafları farklıdır

Karnenin hayat muvaffakiyetini göstermediğini vurgulayan Çelen, “Aileler, çocuklarının çok kusursuz olmasını istiyor. Halbuki bir insanın her alanda çok başarılı  olması mümkün değil. Yani matematiği güzel olur da toplumsal bilgileri uygun olmayabilir. Karne, son noktadır. Mükemmelliyetçi ebeveynler, çocuğun tüm derslerden en yüksek notu almasını bekliyor. Hepsinin uygun olması mümkün değildir. Kimi çocuklar müzikte çok güzeldir ancak matematikte âlâ değildir. Yani çocuğun doğuştan getirdiği bir yeteneği vardır. O doğrultuda kendini biçimlendirir lakin bugünkü şartlarda birtakım ebeyenler için söylüyorum: Her şeyin en yeterlisi olmasını istiyorlar. En uygunu olduğu taktirde düzgün bir meslek sahibi olacak, çabucak çok düzgün para kazanacak vs. biçiminde düşünüyorlar” dedi.

Karne, hayat muvaffakiyetini göstermiyor

Ebeveynlerin en yaygın biçimde kıyaslama yaptığını belirten Çelen, “Ebeveynlerin en büyük yanılgısı, kendi çocuklarının muvaffakiyetini öbür çocuklarınki kadar başarılı görmediği vakit kıyaslama yapmak oluyor. Çocuğu ‘Ben senin yaşındayken’ diyerek kendisiyle kıyaslayabiliyor ya da şartları uygun olmayan diğer bir ailenin başarılı olan çocuğu ile kıyaslıyor. Bizim literatürümüzde saygın psikologlardan Erikson ‘Kıyaslamayın’ der yani kıyasladığımız vakit çocukta aşağılık duygusu gelişiyor. Kimi ebeveynler çocuklarının karnesini ele alıp güya birbirlerini yarıştırıyorlar. Bunun olmaması gerekiyor. Genelde orta sınıf aileler çocuklarının karnelerini çok düzgün görmek istiyorlar. Birbirleriyle kıyaslıyorlar lakin karne hayat başarısı göstermiyor. Yalnızca çocuğun dayanağa muhtaçlığı olduğunu gösteriyor” diye konuştu.

Aşağılık duygusu, uzun müddetli belleğe geçişi engelliyor

“Anne ve baba, karneyle ilgili olumsuz tabloyu, akademik başarısızlığı parmak sallayarak düzeltemez” ikazında bulunan Çelen, “Aşağılık hissinin kimi götürüleri var. Çocuk başarısız oldu, herkes tarafından bu başarısızlığı vurgulandı. Çocuk, bu duyguyu geliştirdi. His durumu hormonları da etkiliyor yani okuduğunu anlasa bile uzun müddetli belleğe yerleştiremiyor. Çocuğa ‘Kalkma oradan çalışacaksın’ deniyor, bu ortada çocuk olumsuz sıfatlarla çağrılıyor. Çocuk okuyor, anlıyor lakin uzun müddetli belleğe geçiş yapamıyor. Münasebetiyle akademik yaşantısını etkiliyor” dedi.

Çocuk yeterli gözlemlenmeli, gereksinimleri belirlenmeli

Her çocuğun farklı yeteneklere sahip olduğunun altını çizen Çelen, çocuğun gereksinimlerinin vaktinde belirlenmesinin kıymetli olduğunu söyledi: “Her çocuğun hamuru farklı, doğuştan getirdiği yetenekler farklı. Çocuğun hangi bahiste daha geride olduğunu keşfetmek için karne almak esasen çok geç. Herkes her hususta çok kusursuz olmayabilir. Lakin şayet aile, çocuklarını düzgün takip ediyorsa çocuğun ezber sorunu olabilir, metamatikte başarılı olmayabilir. Evvelden tedbir alınması gerekir. İlla en yüksek notu almak zorunda da değil. O denli ünlü isimler var ki okul hayatlarında başarılı değiller lakin hayatta başarılı oldular. O nedenle hayat başarısı ile karne başarısı her vakit paralel gidemeyebiliyor. Bunu ebeveynlerin görmesi gerekiyor. Karne, son nokta. Karneden evvel çocukla ilgilenilmeli ve ona fırsat verilmeli. Çocuk ebeveynlerine ‘Ben bunu anlamıyorum’ diyebilmeli. Bu çok kıymetli.”

Karnesi düzgün geldi diye çocuğu ödüllendirmek düzgün mi?

Karne armağanında ölçünün ehemmiyetini vurgulayan Çelen, “Bazen burada ölçü kaçırılabiliyor. Birinci sınıfı bitiren bir öğrenciye tablet, bisiklet üzere ikramlar alınıyor. Ancak bunun sonu yok. Beşinci sınıfta ne alacaksın? Yani çocuğun dıştan değil, içten motive olması gerekiyor. Yani âlâ bir not aldığı vakit ya da karnesi güzel geldiği vakit ‘Ben öğrendim, ben yapabildim’ diyebilmesi değerli. Dıştan güdülenmeyle her şey olmuyor” dedi.

Çocuğun içten güdülenmesi ve motive olması önemli

Ölçüsüz ödül kadar cezanın da yanlış bir şey olduğunu belirten Çelen, “Tableti varsa elinden almak, arkadaşlarıyla görüşmesini engellemek üzere birtakım şeylerden mahrum bırakmak , ses yükseltmek ya da fizikî ceza vermek reaksiyon oluşmasına neden oluyor. Çocuğu eleştirmek yerine ‘Anlamadığın soruyu bir arada çözebiliriz. Yapamadığını babana da sorarız, diğerlerinden yardım alırız’ üzere yapan tavırlar kıymetlidir. Ceza yanlış, önemli olan çocuğun içten güdülenmesi ve motive olması. Çocuğun ‘Ben yaptım ben çalıştım. Çalışınca sonuçlarını gördüm’ halinde bir sonuca varması önemli” diye konuştu.

Ekonomik olarak daha düşük gelir kümesinde büyüyen, ailesi orta düzeydeki ailelere nazaran ilgisiz olan çocukların elde ettiği muvaffakiyetin içsel motivasyona örnek oluşturabileceğini belirten Çelen, “Bu gelir kümesinden çıkıp başarılı olan, yeterli yerlere gelen beşerler var. Bu içsel güdülenme ve motivasyondan kaynaklanan bir durum. ‘Ben başaracağım, ben yapabilirim’ diyor. Diğerinin ona ödül vermesi gerekmiyor. Mükafatlar dış motivasyon. İçten güdülenmek ve ‘Ben yaptım. Ben başardım’ diyebilmek kıymetli. Çocuğun yeterli model bulması lazım. Çocuklara başarılı hayat kıssalarının anlatılması gerekiyor. Bu bireylerin kendi kendilerine nasıl başarılı oldukları, kendileri için bir gaye belirledikleri üzere örnekler, model olması açısından anlatılmalı” diye konuştu.

Yapıcı tenkitler yapılmalı

Karnenin çocukla birlikte kıymetlendirilmesi gerektiğini kaydeden Çelen, “Çocuğun güçlü istikametleri, düzgün olan dersleri ve zayıf olduğu dersleri birlikte değerlendirilmeli. ‘Bak gördün mü toplumsal bilgilerden yüksek not almışsın, matematikten düşük not almışsın. Matematik dersi için takviye alırız. Eksiklerini tamamlayabilirsin’ üzere yapan ve gerçekçi yorumlar yapılmalıdır” tavsiyesinde bulundu.

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı